Podział majątku przed rozwodem.

Podziału majątku wspólnego małżonków można dokonać przed rozwodem, w jego trakcie, jak również po jego orzeczeniu. Każdy z tych podziałów ma swoją specyfikę prawną o czym należy pamiętać, decydując się na taki krok.

Czy można podzielić majątek wspólny przed rozwodem? W jaki sposób to przeprowadzić? Jak wygląda taka procedura?

Co to jest majątek wspólny?

Zawarcie związku małżeńskiego powoduje, co do zasady, powstanie pomiędzy jego stronami ustawowej wspólności majątkowej. Następuje to z mocy samego prawa, nie wymaga więc dokonywania jakichkolwiek czynności prawnych. Regulują ją przepisy ustawy, a więc Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Małżeńska wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub też tylko przez jednego z nich. Zalicza się do niej zarówno dochody uzyskane z majątku wspólnego, jak również z majątków osobistych współmałżonków, jak na przykład z tytułu czynszu najmu lokalu mieszkalnego, stanowiącego osobistą własność danego małżonka.

Obejmuje ona w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków oraz kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, które zostały zewidencjonowanych na specjalnym subkoncie Majątek wspólny tworzą więc wszystkie te wartości, które nie wchodzą w skład majątku osobistego każdego ze współmałżonków.

Musisz wiedzieć, że wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami jest współwłasnością łączną, a więc ma charakter bezudziałowy. Żaden z małżonków nie dysponuje więc wyraźnie określonym oraz wyodrębnionym udziałem w majątku wspólnym. Zasadą jest przy tym, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Jeśli interesuje Cię tematyka ustrojów majątkowych polecam Ci lekturę innych moich artykułów. Poniżej wypisałam te, które moim zdaniem są najważniejsze.

Majątek wspólny małżonków

Majątek osobisty małżonków – część 1

Ustawowa wspólność majątkowa

Czym jest rozdzielność majątkowa?

Umowny ustrój majątkowy

Kiedy więc można dokonać podziału majątku wspólnego?

Jeżeli współmałżonkowie chcą dokonać zmiany opisanego powyżej stanu prawnego, mogą znieść  wspólność majątkową oraz dokonać podziału majątku wspólnego. Jest to możliwe:

• przed rozwodem,
• w jego trakcie,
• po rozwodzie.

W jaki sposób dokonać podziału majątku wspólnego przed rozwodem?

Musisz wiedzieć, że co do zasady, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może on również, zobowiązywać się do rozporządzania, czyli też go dokonywać w odniesieniu do udziału, jaki przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku w razie ustania wspólności małżeńskiej.

Jedynym wyjściem dla osób chcących podzielić powstały majątek wspólny w trakcie trwania małżeństwa, bez konieczności występowania o rozwód, bądź jeszcze przed złożeniem w tej sprawie pozwu, jest:

• zawarcie odpowiedniej majątkowej umowy małżeńskiej,
• wniesienie pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej do Sądu.

Na czym polega umowne zniesienie wspólności majątkowej?

Małżeńska umowa majątkowa musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego i ustanawiać ustrój pełnej rozdzielności majątkowej. Potocznie jest ona zwana intercyzą.

Skutkiem prawnym umowy wprowadzającej rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami, jest zachowanie przez każdego z nich w swoim odrębnym posiadaniu zarówno majątku nabytego przed jej zawarciem, jak i tego który został nabyty później, a więc w trakcie trwania związku małżeńskiego.

Na jej podstawie następuje wyłączenie wspólności majątkowej, w miejsce której powstaje rozdzielność majątkowa, zaś każdy z małżonków sprawuje samodzielny zarząd swoimi aktywami.

Z chwilą zawarcia takiej umowy, przestaje powstawać majątek wspólny o charakterze dorobkowym. Każdy z małżonków uzyskuje prawo do samodzielnego dysponowania składnikami swojego majątku w odniesieniu do wszelkich przedmiotów majątkowych. 

Jeśli dojdzie do rozwodu, z punktu widzenia majątkowego, pomiędzy małżonkami nic się nie zmieni, gdyż nie będzie potrzeby przeprowadzenia podziału majątku.

Jak przebiega sądowe zniesienie wspólności majątkowej?

O sądowe zniesienie wspólności majątkowej może wystąpić każdy z małżonków, jednakże ono nastąpić jedynie z ważnych powodów.

Występują one jedynie w sytuacji, w której dalsze istnienie wspólności majątkowej nie służy dobru założonej przez współmałżonków rodziny oraz drugiego z nich. Z praktyki orzeczniczej wynika, że najczęściej dotyczy to takich zachowań jednego z małżonków, jak:

• alkoholizm i narkomania,
• trwonienie wspólnego majątku na przykład na skutek uzależnienia od gier hazardowych,
• pozostawanie w separacji faktycznej, a więc prowadzenie przez małżonków odrębnych gospodarstw domowych, uniemożliwiających im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym,
• brak wpływu na decyzje finansowe drugiego małżonka.

W przeciwieństwie do umowy zawieranej przed notariuszem, by ustanowić rozdzielność majątkową na mocy orzeczenia sądu, nie jest potrzebna zgoda współmałżonka. Pozew może być złożony przez jednego z małżonków lub przez wierzyciela. Postępowanie zazwyczaj nie jest długie, często kończy się na pierwszej rozprawie.

Co ważne, do sądowego zniesienie wspólności majątkowej może zostać ustanowione z datą wsteczną. W takim wypadku odnosi się ona do czasu, jeszcze sprzed czasu, w którym nastąpiło wniesienie pozwu w tym przedmiocie.

Jakie są inne przypadki zniesienia wspólności majątkowej?

Musisz wiedzieć, że rozdzielność majątkowa powstaje także z mocy prawa na skutek orzeczenia separacji, ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

W jaki sposób przebiega podział majątku wspólnego?

Sam techniczny podział dotychczasowego majątku wspólnego może zostać przeprowadzony:

• na mocy umowy o podział majątku wspólnego,
• na mocy orzeczenia sądu.

Trzeba zaznaczyć, że każdy sądowy podział majątku przed rozwodem musi przebiegać właśnie w dwóch etapach, tj. najpierw zniesienie wspólności, a następnie podział majątku wspólnego. Sprawa o rozdzielność majątkową toczy się w trybie procesu, natomiast podział majątku to tryb nieprocesowy. Oznacza to, że nie da się połączyć tych dwóch spraw i rozpatrywać ich wspólnie.

Z kolei jeżeli przeprowadzasz podział majątku poza sądem, to wszystko może się odbyć w jednej czynności. Notariusz bowiem w jednym akcie notarialnym może zawrzeć umowę zarówno o ustanowienie rozdzielności majątkowej, jak i o podział majątku.

W każdym z tych trybów, podział ten może nastąpić przez:

Dopuszczalne jest także kumulowanie wszystkich tych sposobów.

Musisz pamiętać, że pierwszeństwo ma podział w naturze. Pozostałe sposoby przeprowadzane są w dalszej kolejności. Jeżeli podział w naturze nie wchodzi w grę, wówczas stosuje się przyznanie rzeczy na własność jednego z małżonków. W ostateczności ma miejsce sprzedaż licytacyjna.

W jaki sposób dokonać podziału majątku wspólnego w trakcie rozwodu?

Podziału majątku wspólnego można dokonać także w trakcie rozwodu, a więc jeszcze przed jego orzeczeniem. Konieczny jest do tego wniosek jednego z małżonków. Na jego podstawie, sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego. Warunkiem jest jednak, aby nie spowodowało to nadmiernej zwłoki w postępowaniu rozwodowym. Zależy więc to w pełni od uznania sądu i jego oceny danej sprawy, przy uwzględnieniu zasad ekonomiki procesowej. Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że sądy prowadzące postępowanie rozwodowe nie chętnie orzekają w kwestii podziału majątku.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w przeprowadzeniu postępowania o podział majątku, zapraszam Cię do skorzystania z mojej pomocy (tel. +48 602 488 059, email: kubica@adwokat-kubica.pl). Ceny konsultacji znajdziesz tutaj.