Majątek osobisty małżonków – część 1

Z wpisu: Majątek wspólny małżonków wiesz już, co należy do majątku wspólnego. W tym wyjaśnię Ci, co należy do majątku osobistego małżonków. Ze względu na to, że chcę to zagadnienie omówić bardzo dokładnie, abyś mógł wszystko zrozumieć, podzieliłam ten wpis na trzy części. O kolejnych składnikach majątku osobistego przeczytasz zatem w kolejnym wpisie: Majątek osobisty małżonków cz. 2 i Majątek osobisty małżonków cz. 3.

Co wchodzi w skład majątku osobistego małżonka?

Do majątku osobistego wchodzą wszystkie te przedmioty majątkowe, które nie są objęte wspólnością i są to:

Przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej

Co do zasady chodzi tu o przedmioty majątkowe nabyte z reguły przed zawarciem małżeństwa.

Oznacza to tyle, że jeżeli np. któreś z Was przed zawarciem związku małżeńskiego zakupiło własne mieszkanie, w razie rozwodu będzie ono wchodziło do majątku osobistego tego, które je zakupiło.

Czy zawsze chodzi o przedmioty majątkowe nabyte jedynie przed zawarciem małżeństwa? Nie, nie zawsze. W praktyce można bowiem wskazać takie przypadki, gdy do majątku osobistego każdego z małżonków będą zaliczać się przedmioty nabyte nie tylko przed zawarciem samego małżeństwa, ale również w czasie od zawarcia małżeństwa do powstania wspólności ustawowej pomiędzy małżonkami. Taka sytuacja zaistnieje, gdy np. jeden z małżonków jest osobą ubezwłasnowolnioną i z mocy prawa od razu istnieje pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkowa (szerzej na ten temat we wpisie: Przymusowy ustrój majątkowy), a potem ubezwłasnowolnienie zostaje uchylone i rozdzielność majątkowa została zastąpiona wspólnością ustawową.

Ten małżonek, który twierdzi, że jakiś przedmiot majątkowy nabył przed zawarciem małżeństwa, powinien udowodnić ten fakt przed Sądem, a zatem przedstawić dowody potwierdzające to.

Wrócę do przykładu z kupnem mieszkania przed ślubem przez jednego z Was. Stosunkowo łatwo będzie to udowodnić, bo zapewne masz umowę kupna – sprzedaży mieszkania. Jeżeli nabyłeś np. samochód, to dysponujesz zapewne również taką umową albo potwierdzeniem zarejestrowania samochodu, na którym będzie widniała data kupna.

Problemem mogą być jednak gromadzone przez małżonków pieniądze, bo w życiu często mąż i żona mają wspólne konto bankowe i wówczas majątek wspólny miesza się z majątkiem osobistym. Czy też znasz to z praktyki? Trudno jest to potem rozdzielić i udowodnić, które środki pieniężne są osobiste, a które zaliczają się do majątku wspólnego.

Oczywiście sytuacja jest jasna, gdy któreś z Was miało swoje konto bankowe przed zawarciem małżeństwa i nadal są tam na nim ulokowane jakieś jego osobiste pieniądze. Będą one zaliczać się do jego majątku osobistego. Ale jeżeli po zawarciu małżeństwa konto zostało zlikwidowane i od razu środki te zostały przelane na konto wspólne, udowodnienie do którego majątku powinny się zaliczać, zwłaszcza gdy np. rozwodzicie się po dwudziestu latach małżeństwa, jest w zasadzie nie do udowodnienia.

Co Sąd zrobi w takiej sytuacji? Przyjmie, że wszystkie pieniądze zgromadzone na koncie należą do majątku wspólnego. Chyba, że masz dowody, że jest inaczej.

Przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił

Zasadą ogólną jest to, że wszelkie przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę należą do majątku osobistego, jeżeli spadkodawca albo darczyńca w testamencie albo w umowie nie zamieścił odmiennych postanowień.

Jeżeli zatem np. zmarła ciotka Twojego męża zapisała mu w testamencie swoje mieszkanie, należy ono do jego majątku osobistego.

Może zdarzyć się również taka sytuacja, że spadkodawca, czyli np. nasza przykładowa zmarła ciotka Twojego męża może powołać do spadku Was oboje, przeznaczając dla każdego z Was określony udział w spadku. W takim przypadku oboje staniecie się spadkobiercami testamentowymi, a udział zapisany dla każdego z Was przypadnie każdemu z Was i będzie stanowił jego majątek osobisty. Ale zmarła ciotka może także powołać Was oboje do dziedziczenia, z tym zastrzeżeniem, że przeznaczone dla każdego z Was udziały w spadku mają wejść do majątku wspólnego. No i w końcu zmarła ciotka może powołać do spadku tylko jednego z Was, wyrażając jednocześnie wolę, aby nabyty spadek został objęty wspólnością (a zatem, aby wszedł do Waszego majątku wspólnego). Jak widzisz, rozwiązań jest wiele i wszystko zależy od zapisów w testamencie.

Ale uwaga! Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do Aużytku obojga małżonków, tj. np. naczynia, sprzęt AGD, pościel wchodzą do majątku wspólnego, chyba że darczyńca lub spadkodawca postanowił, że przedmioty te wejdą do majątku osobistego.

Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom

W praktyce chodzi najczęściej o przedmioty oraz prawa majątkowe stanowiące wkład do spółki cywilnej, ale także o prawa majątkowe wynikające z osobowych spółek handlowych, tj. spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej.

Prawa majątkowe, wynikające ze wspólności łącznej, należą do majątków osobistych każdego z małżonków zarówno wtedy, gdy tylko jeden z Was jest wspólnikiem, jak i wtedy, gdy oboje jesteście wspólnikami w tej samej spółce, a nawet wtedy, gdy jesteście jedynymi wspólnikami w danej spółce.

Sąd Najwyższy przesądził, że w skład majątku wspólnego małżonków nie wejdzie żadna wierzytelność związana z majątkiem spółki, jaki otrzyma małżonek – wspólnik po rozwiązaniu i likwidacji spółki. Jeżeli jednak wkład majątkowy do tej spółki został poczyniony z majątku wspólnego małżonków, to wtedy małżonkowi, który nie jest wspólnikiem, przysługuje roszczenie o zwrot połowy wkładu jako jego nakładu na majątek osobisty drugiego małżonka.

Zysk, który przysługuje małżonkowi – wspólnikowi spółki, który został już przez niego pobrany, wejdzie w skład majątku wspólnego. Kluczową jest zatem kwestia, czy doszło do faktycznego pobrania zysku.