Jak wycenić majątek w sprawie o podział majątku?

Jedną ze najważniejszych spraw, jakie po orzeczeniu rozwodu muszą zrobić byli już małżonkowie jest podział majątku wspólnego, jeśli oczywiście taki istnieje. Najważniejszą, i moim zdaniem, najtrudniejszą rzeczą jest dokonanie odpowiedniej wyceny zarówno całego wspólnego majątku, jak również poszczególnych przedmiotów, które wchodzą w jego skład.

Kiedy można podzielić majątek?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, pomiędzy współmałżonkami przestaje istnieć wspólność ustawowa, a każdy z nich ma prawo do żądania dokonania podziału majątku wspólnego. Może to zostać przeprowadzone bądź w drodze dobrowolnej umowy stron, jeżeli nie pozostają one w konflikcie co do zasad na jakich ma się to odbyć, bądź na mocy wyroku sądowego, jeżeli jednak nie mogą one dojść samodzielnie do porozumienia.

Sąd może dokonać podziału majątku wspólnego byłych współmałżonków już w wyroku rozwodowym, jednakże tylko w przypadku, gdy nie wpłynie to na wydłużenie prowadzonego postępowania – dlatego dzieje się to stosunkowo rzadko. Najczęściej wymaga to odrębnego postępowania nieprocesowego wszczynanego na podstawie wniosku jednej ze stron. Składa się go do wydziału cywilnego sądu rejonowego właściwego według miejsca położenia majątku.

W jaki sposób ustala się skład majątku wspólnego?

Pierwszą rzeczą, jaką musi ustalić sąd jest moment, w którym ustała pomiędzy małżonkami wspólność ustawowa. Konieczne jest więc stwierdzenie, czy dokonało się to dopiero z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia rozwodowego, czy też już wcześniej, na przykład w wyniku zawarcia przez współmałżonków umowy majątkowej małżeńskiej, tzw. intercyzy wprowadzającej całkowitą rozdzielność majątkową bądź też orzeczenia sądu o jej przymusowym ustanowieniu.

Powyższe ma duże znaczenie, gdyż skład majątku wspólnego ustalany jest na dzień ustania wspólności majątkowej. Jeśli więc jego przyczyną jest orzeczenie rozwodu, datą którą przyjmuje się do ustalenia składu majątku byłych małżonków jest dzień uprawomocnienia się wyroku w takiej sprawie. Nie jest to więc dzień wydania orzeczenia rozwodowego.

Musisz wiedzieć, że przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie o podział majątku wspólnego powinien być majątek, który co do zasady istnieje zarówno w chwili ustania wspólności ustawowej, jak i w chwili dokonywania podziału (wydawania przez sąd wyroku).

Dodać trzeba, że sąd ma pełną swobodę w ustalaniu składu majątku wspólnego i dokonuje tego samodzielnie, niezależnie od stanowisk stron. Może się więc zdarzyć, iż stwierdzi on przynależność danej rzeczy do majątku osobistego jednego z małżonków podczas gdy byli małżonkowie zgodnie twierdzą, że jest inaczej.

W jaki sposób ustala się wartość majątku wspólnego?

W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, wartość majątku wspólnego ustala się według stanu tego majątku oraz cen w chwili dokonywania podziału. Trzeba przy tym pamiętać, że stan majątku wspólnego oznacza jego skład (zawartość), a więc przynależność do niego określonych rzeczy i praw, a nie ich właściwości w postaci indywidualnych cech, stanu technicznego (kondycji, stanu zużycia) lub stan prawnego.

Dlatego też wszelkie zmiany majątkowe, do których doszło pomiędzy chwilą ustania wspólności a chwilą podziału, podlegają odpowiedniemu rozliczeniu pomiędzy małżonkami, a następnie wyrównaniu w postaci spłat lub dopłat. Nie ma przy tym znaczenia z jakiego powodu zmiany takie się dokonały, a więc czy zaszły samoistnie, przypadkowo czy też zostały wywołane celowo. Mogą one polegać przykładowo na naturalnym lub fizycznym zużyciu poszczególnych składników majątkowych, a nawet ich utracie, wzroście wartości na skutek dokonanych nakładów, czy też jej umniejszeniu z uwagi na sytuację rynkową. Przyjęcie takiej właśnie konstrukcji powoduje, że strony nie ponoszą ryzyka, że stan dzielonych przedmiotów i praw majątkowych zastany w chwili ustania wspólności, będzie drastycznie odbiegał od stanu dającego się stwierdzić w chwili podziału. Przeciwne rozwiązanie skutkowałoby oczywistym pokrzywdzeniem byłych współmałżonków, co z punktu widzenia prawnego jest nie do przyjęcia.

Wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi ustala się według stanu tego majątku i cen w chwili dokonywania podziału. A więc decyduje tutaj moment wydawania orzeczenia przez sąd, przy czym musi on w istocie wycenić wartość każdego składnika majątku wspólnego, aby ustalić wartość całego majątku. W tym przedmiocie bierze się za podstawę ceny rynkowe poszczególnych składników majątkowych.

W powyższym zakresie, jeśli małżonkowie pozostają w całkowitej zgodności, sąd w zasadzie przyjmuje zadeklarowaną przez nich wartość. W przypadku, gdy pomiędzy nimi występuje spór, sąd dokonuje takiej oceny samodzielnie. Najczęściej dochodzi do powołania biegłego sądowego specjalizującego się w dziedzinie wycen przedmiotów majątkowych, gdyż sąd nie jest w stanie dokonać tego samodzielnie. Oczywiście powinno nastąpić to w momencie, gdy poczynione już zostały ustalenia umożliwiające wydanie opinii.

Dodać trzeba, że w przypadku gdy po sporządzeniu przez biegłego opinii, a przed wydaniem orzeczenia o podziale majątku, nastąpiła zmiana wartości wszystkich lub niektórych jego składników, Sąd jest zobowiązany do przeprowadzenia dowodu z opinii uzupełniającej, tak aby dokonać aktualizacji istniejącego stanu rzeczy.

Na temat podziału majątku, w skład którego wchodzi jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka osobowa lub spółka kapitałowa, przeczytasz w kolejnych artykułach.

Jeśli potrzebujesz dokonać podziału majątku po rozwodzie, a nie wiesz jak się do tego zabrać, zapraszam do skorzystania z mojej pomocy.