Przemoc psychiczna jako przyczyna rozwodu.

Przemoc psychiczna stanowi jedną z najdrastyczniejszych form znęcania się nad współmałżonkiem. Nie jest ona tak „spektakularna” jak przemoc czysto fizyczna, jednakże pozostawia nie mniejsze destrukcyjne ślady na psychice dotkniętej nią osoby. Nie jest też mniej bolesna. Z tego powodu stanowi ona zawinioną przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego, co może skutkować uznaniem przez sąd wyłącznej winy jej sprawcy za taki stan rzeczy.

Czym jest przemoc psychiczna?

Z punktu widzenia psychologicznego, przemoc psychiczna stanowi formę długotrwałego znęcania się nad współmałżonkiem, powodującego trwałe i negatywne zmiany w jego psychice wskutek działań podejmowanych przez sprawcę, bez naruszania jego sfery czysto cielesnej. Zmierza ona do wywołania u partnera poczucia skrajnego dyskomfortu oraz ciągłego zagrożenia.

Najczęściej uzewnętrznia się ona poprzez takie zachowania wobec współmałżonka, jak poniżanie, zastraszanie, obwinianie, oczernianie, wyśmiewanie, lekceważenie, etc.

Formą przemocy psychicznej mogą być przede wszystkim takie działania wobec współmałżonka, jak:

• groźby,
• wyzwiska,
• manipulowanie stanem psychicznym,
• szantaż,
• upokorzenia,
• wyrażane publicznie uszczypliwości,
• działania mające na celu obniżenie wartości drugiej osoby.

Formę przemocy psychicznej stanowi ciągła agresja słowna, ostentacyjne lekceważenie starań podejmowanych prze partnera, traktowanie go z pogardą, niedopuszczalne wywieranie presji w celu wywołania określonych zachowań, a także nadmierne kontrolowanie jego życia. Może ona także polegać na uzależnianiu od sprawcy osoby, która jest jej poddana, na przykład poprzez zabieranie jej pieniędzy, przejmowanie prywatnej korespondencji, izolowanie od innych ludzi i stosowaniu pełnej inwigilacji jej egzystencji. Przejawiać się to może pełnym kontrolowaniem z jakimi osobami współmałżonek się spotyka, gdzie się udaje, o jakie porze wróci, z kim rozmawia przez telefon czy kontaktuje się poprzez Internet.

Przemoc psychiczna bardzo często wiąże się z patologiczną zazdrością i bezpodstawnym oskarżaniem współmałżonka o dopuszczanie się zdrady.

Jakie skutki wywołuje przemoc psychiczna?

Przemoc psychiczna w bardzo poważny, negatywny sposób oddziałuje na psychikę osoby, która została jej poddana. Długotrwałe jej stosowanie może powodować niezdolność ofiary do prowadzenia samodzielnego życia. Wywołuje ona przekonanie, o braku własnej wartości oraz niemożności samodzielnego poradzenia sobie z problemami życiowymi. Powstaje w ten sposób błędne koło – osoba wobec której stosowano przemoc psychiczną, zdaje sobie z tego sprawę, ma żal do sprawcy z tego powodu, ale nie ma siły wydostać się z toksycznego związku, bojąc się samodzielnej egzystencji, w przekonaniu, że oprawca jest niezbędny w jej życiu.

Bardzo często wywołuje ona także u ofiary ciągłe poczucie winy poprzez przyjęcie punktu widzenia swojego oprawcy i dojście do przekonania, że wszystko to, co się dzieje, jest skutkiem jej zachowania. W efekcie, stara się ona za wszelką cenę sprostać stawianymi przed nią wymaganiom przez sprawcę, w nadziei, że jeśli będzie zachowywać się w sugerowany przez niego sposób, nie będzie dawać pretekstu do znęcania się nad nią.

Ofiary przemocy psychicznej charakteryzują się bardzo niską samooceną, doświadczają też najczęściej skrajnej depresji, co przekłada się na zły ogólny stan zdrowia, nerwicę, bezsenność oraz objawy lękowe, takie jak drżenie rąk, nudności, kołatanie serca, etc. Są one zamknięte w sobie, wycofane oraz nieskłonne do nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi.

Jaka jest odpowiedzialność karna sprawcy przemocy psychicznej?

W polskim Kodeksie karnym istnieje przepis regulujący wprost odpowiedzialność sprawcy przemocy psychicznej. Zgodnie z nim – osoba, która znęca się psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

Przemoc psychiczna jako zawiniona przyczyna rozwodowa

Przemoc psychiczna stanowi także tzw. zawinioną przyczynę rozwodową, a więc zdarzenie, które będąc wynikiem postępowania współmałżonka, powoduje trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Na jej podstawie sąd może orzec rozwód i wskazać stronę, która ponosi za wyłączną odpowiedzialność za taki stan rzeczy.

W tym kontekście, przemoc psychiczna stanowi rażące naruszenie podstawowych obowiązków małżeńskich.

Tego rodzaju zachowanie bowiem jest w sposób oczywisty naganne moralnie i godzi w dobro rodziny. Prowadzi ono do wywołania u jednej ze stron związku poczucia dewastacji psychicznej, co wprost prowadzi do rozpadu istniejącej więzi małżeńskiej.

Przemoc psychiczna jest przy tym zachowaniem o charakterze zawinionym, a więc takim, które jest popełniane przez jego sprawcę z rozmysłem.

Wszystko to powoduje, że przemoc psychiczna stanowi często jedyną i w zupełności wystarczającą przesłankę do orzeczenia rozwodu z winy takiego współmałżonka.

Stosowanie przemocy psychicznej i jej wpływ na rozkład pożycia

Polskie sądy wielokrotnie wypowiadały się w zakresie skutków stosowania przemocy psychicznej i jej wpływu na rozkład pożycia małżeńskiego w kontekście orzekania o winie. Wskazały one, że poniżanie przez męża godności osobistej żony, polegające na odmawianiu jej równego poziomu życia, póki nie pracowała zarobkowo oraz na szykanowaniu jej, gdy podjęła pracę, winno być uważane za ważną przyczynę powstania rozkładu pożycia małżeńskiego z winy męża.

Zgodnie z jednym z wyroków – przy ocenie, czy groźba rzucona przez jednego małżonka pod adresem drugiego małżonka mogła wpłynąć na rozkład pożycia stron, należy mieć na względzie nie tylko to, czy drugi małżonek mógł poczuć się tą groźbą zagrożony, lecz przede wszystkim to, czy użycie groźby może świadczyć o wrogim nastawieniu i jakie reakcje może wywołać u drugiego małżonka.

Z kolei, reakcja współmałżonka polegająca na urządzaniu gorszących awantur, biciu współmałżonka i obrzucaniu go najbardziej wulgarnymi wyzwiskami, kwalifikuje się bez wątpienia jako postępowanie o charakterze zawinionym.

Jeden z sądów stwierdził wprost, że zniewaga słowna, jak również uderzenie w twarz są okolicznościami które mogą być główną przyczyną lub współprzyczyną rozpadu związku małżeńskiego.

Pamiętać przy tym jednak trzeba, że sąd nie dokonuje „stopniowania” winy współmałżonków. Oznacza to, że nawet w przypadku, gdy poziom przyczynienia się danego partnera jest znacznie mniejszy, niż drugiego z nich, to i tak stanowi to podstawę do uznania winy obu stron.

Jak udowodnić stosowanie przemocy psychicznej?

Oczywiście, strona, która ubiega się o orzeczenie rozwodu z winy współmałżonka, musi w pozwie rozwodowym przytoczyć wszystkie okoliczności i zdarzenia, w trakcie których dochodziło do stosowania przemocy psychicznej. W trakcie rozprawy sądowej strona pokrzywdzona będzie musiała także przedstawić dowody potwierdzające opisane fakty.

Musisz pamiętać, że w procesie rozwodowym celem postępowania dowodowego jest wykazanie, iż doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego wskutek niedopełniania przez jedną ze stron obowiązków małżeńskich. W tym celu można posłużyć się wszelkimi środkami dopuszczalnymi w świetle przepisów obowiązującego prawa.

Jak więc udowodnić, iż współmałżonek stosował przemoc psychiczną?

Do najważniejszych środków dowodowych w tym względzie należą:

• zeznania świadków, którzy widzieli sytuacje, wskazujące na stosowanie przemocy psychicznej przez współmałżonka oraz mogą zrelacjonować jego naganny sposób zachowania. Pamiętać przy tym trzeba, że prawo do odmowy złożenia zeznań przysługuje wstępnym stron (rodzicom, dziadkom), ich zstępnym (dzieciom), rodzeństwu, a także powinowatym w tej samej linii i stopniu,

• dokumentacja fotograficzna, nagrania audio lub filmy, za pomocą których zarejestrowano niewłaściwe postępowanie sprawcy,

• dokumentacja o zachodzących interwencjach Policji lub innych służb porządkowych w związku z nagannym zachowaniem współmałżonka,

• zaświadczenia medyczne o skutkach stosowania przemocy wobec współmałżonka, w tym opinie psychologiczne oraz psychiatryczne,

• tzw. niebieska karta, zakładana wobec osób dopuszczających się stosowania przemocy w rodzinie lub akta sprawy bądź wyroki skazujące w związku ze znęcaniem się psychicznym,

• korespondencja z małżonkiem, wskazująca na stosowanie przez niego przemocy psychicznej oraz jej destrukcyjnym wpływie na funkcjonowanie związku małżeńskiego.

Jeśli interesuje Cię temat przemocy ekonomicznej jako przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego to zapraszam Cię do lektury mojego wpisu na blogu, który znajdziesz tutaj.

Gdy masz wątpliwości czy zachowanie Twojego współmałżonka stanowi przemoc psychiczną wobec Ciebie lub Waszych dzieci, skorzystaj z pomocy doświadczonego prawnika. Jeśli chcesz skorzystać z mojego doświadczenia zadzwoń (+48 602 488 059) lub napisz (kubica@adwokat-kubica.pl) albo skorzystaj z konsultacji online, którą możesz kupić tutaj.