Uznanie dziecka obok domniemania pochodzenia dziecka od męża matki i sądowego ustalenia ojcostwa jest jednym z trzech sposobów na ustalenie ojcostwa. W tym wpisie chcę Ci wyjaśnić, na czym ono polega. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o pozostałych dwóch sposobach ustalenia ojcostwa, koniecznie zajrzyj do moich wpisów: Domniemanie ojcostwa – na czym polega? i Sądowe ustalenie ojcostwa.

Na czym polega uznanie dziecka?

Jeżeli jesteście w formalnym związku, tj. w związku małżeńskim, to na podstawie domniemania uznaje się, że ojcem dziecka jest mąż matki dziecka. Sprawa jest więc w takim przypadku prosta, bo mąż matki automatycznie, z mocy prawa, uznawany jest za ojca dziecka i nie musi dokonywać żadnych formalnych czynności. Oczywiście to domniemanie można obalić w trakcie procesu o zaprzeczenie ojcostwa. Jeżeli chcesz wiedzieć, kto może wytoczyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa i w jakim terminie można go złożyć, przeczytaj wpis: Domniemanie ojcostwa – na czym polega?

Z kolei, jeżeli nie żyjecie w związku formalnym, tj. nie zawarliście małżeństwa, to wskazanie ojca dziecka poczętego w takim związku nie następuje już automatycznie, jak ma to miejsce w przypadku związku formalnego, ale może nastąpić:

  • albo przez uznanie dziecka (uznanie ojcostwa), albo
  • przez ustalenie ojcostwa w postaci sądowego ustalenia ojcostwa.

Ustalenie ojcostwa przez uznanie dziecka może zatem nastąpić tylko wtedy, gdy nie istnieje lub zostało obalone domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki oraz gdy ojcostwo nie zostało ustalone w drodze orzeczenia sądu.

W jaki sposób można uznać dziecko?

Uznanie dziecka przez ojca jest dobrowolnym oświadczeniem mężczyzny, który poczuwa się do ojcostwa względem określonego dziecka. Aby taki mężczyzna mógł uznać dziecko, musi złożyć oświadczenie, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka powinna potwierdzić jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest mężczyzna składający oświadczenie o uznanie dziecka. W ten sposób poprzez złożenie oświadczenia i potwierdzenie matki dziecka ojciec dziecka nabędzie pełnię władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

Jeżeli zatem chcesz uznać dziecko, powinieneś złożyć oświadczenie przed uprawnionym do tego organem, tj. kierownikiem USC, sądem opiekuńczym, a za granicą – przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi. Oświadczenie powinieneś złożyć osobiście i nie możesz dokonać tego przez wskazanego przez siebie pełnomocnika.

Jedynie wyjątkowo, w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu matki dziecka lub mężczyzny, od którego dziecko pochodzi (nie życia dziecka), np. z powodu złego stanu zdrowia albo nagłego wypadku, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może zostać zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy.

Pamiętaj jednak o tym, że kierownik USC może odmówić przyjęcia obu oświadczeń, jeśli uznanie jest niedopuszczalne albo gdy powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka. Z odmową przyjęcia oświadczenia powinieneś również liczyć się w sytuacji, gdy oświadczenie chce złożyć osoba niepełnoletnia lub ubezwłasnowolniona albo gdy ojcostwo innego mężczyzny zostało już ustalone, lub sprawa o ustalenie ojcostwa innego mężczyzny właśnie toczy się przed sądem. Gdy zachodzi domniemanie ojcostwa byłego męża matki, również licz się z odmową przyjęcia oświadczenia.

Matka dziecka z różnych względów również może odmówić złożenia oświadczenia, które potwierdzałoby Twoje ojcostwo. W takiej sytuacji możesz domagać się ustalenia ojcostwa przed Sądem.

Do kiedy można uznać dziecko?

Uznanie dziecka może dotyczyć wyłącznie dziecka małoletniego. Nie możesz zatem uznać ojcostwa już po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności.

Oświadczenie o uznaniu dziecka jako ojciec możesz złożyć zaraz po narodzinach dziecka (w ciągu 14 dni od narodzin dziecka) podczas sporządzania przez USC aktu urodzenia dziecka.

Możesz również uznać dziecko przed porodem, a dokładniej mówiąc przed porodem dziecka poczętego, ale jeszcze nieurodzonego. Wiele par, które żyją w związkach nieformalnych, czeka na moment urodzenia dziecka, ale złożenie oświadczenia o uznanie dziecka po jego poczęciu, a jeszcze przed narodzinami, uwierz, ma naprawdę sens. Ojciec dziecka będzie mógł w ten sposób nie tylko zarejestrować dziecko, gdy ono już się urodzi i zyska prawo do informacji o stanie zdrowia dziecka, ale przede wszystkim przez swoje oświadczenie ochroni zarówno matkę dziecka, jak i samo dziecko. Na wypadek np. niespodziewanej śmierci ojca, który uznał dziecko poczęte jeszcze przed porodem, pod warunkiem, że dziecko urodzi się żywe, będzie ono mieć prawo do dziedziczenia i jeżeli nie zostanie powołane do spadku w testamencie przez ojca, może domagać się od spadkobierców zachowku.

Możesz także uznać dziecko, które już zmarło, jeżeli śmierć nastąpiła przed uzyskaniem pełnoletności. Uznanie ojcostwa może nastąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziałeś się o śmierci dziecka, nie później jednak niż do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność. W przypadku upływu tych terminów uznanie ojcostwa jest niedopuszczalne.

Pamiętaj, że uznanie dziecka pociąga za sobą konsekwencje w postaci sprawowania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, obowiązku alimentacyjnego i nabycia przez nie prawa do dziedziczenia.

Zachęcam Cię również do przeczytania mojego wpisu o ojcostwie dziecka poczętego metodą in vitro: Ojcostwo dziecka z in vitro.

Anna Kubica

Jestem adwokatką i mediatorką. Specjalizuje się w sprawach rodzinnych.
W trudnych chwilach zawsze stoję u boku moich klientów, dbając o ich bezpieczeństwo prawne, komfort i spokój.

Powiązane artykuły