Niepłacenie alimentów na dziecko – co zrobić, gdy rodzic ich nie płaci?

Niepłacenie alimentów na dzieci przez byłych partnerów to jeden z tych problemów, który notorycznie powraca w mojej praktyce. Zdarzają się bowiem tacy rodzice, którzy celowo i uporczywie uchylają się od płacenia alimentów i nie chcą tego stanu zmienić. Zasądzenie przez Sąd alimentów na dziecko to niestety dopiero początek uzyskania należnych środków finansowych. Bo na papierze wszystko ładnie wygląda, ale w praktyce zarówno byłe matki jak i byli ojcowie często albo nie płacą alimentów w pełnej wysokości na swoje dzieci, albo w ogóle ich nie płacą. Czy można ich zatem w jakiś sposób zdyscyplinować? Można. Z góry jednak uprzedzę Cię, że to długa i niełatwa droga. Ale nie wolno się poddawać.

Co zrobić, kiedy rodzic nie płaci alimentów – kilka sposobów egzekucji

Zalegający alimenciarze to niestety plaga. Potrafią wymyślać coraz bardziej kuriozalne wymówki, aby nie płacić alimentów na dziecko. A prawda jest taka, że dopóki nie podejmą żadnych kroków prawnych, np. nie złożą do Sądu pozwu o obniżenie alimentów, są nadal zobowiązani do ich płacenia w takiej wysokości, jak zasądził Sąd.

Jeżeli ojciec lub matka Twojego dziecka nie płaci na nie alimentów, to istnieje kilka sposobów, aby je od niego lub od niej wyegzekwować. Poniżej omawiam każdy z nich.

Komornik sądowy          

Komornik sądowy to pierwsza osoba, do której powinnaś/powinieneś się zwrócić. Wyrok zasądzający alimenty opatrzony jest tzw. klauzulą wykonalności. Dzięki temu jeżeli skierujesz sprawę do komornika sądowego, ma on prawo wyegzekwować należność od uchylającego się od płacenia alimentów dłużnika.

Komornik poinstruuje Cię, że musisz napisać wniosek o wszczęcie egzekucji. Wskazanie w nim przez Ciebie składników majątkowych, z których komornik będzie mógł dokonać egzekucji, przyspieszy całe postępowanie i uzyskanie należnych alimentów. Jeżeli jednak ich nie wskażesz, komornik jest zobowiązany ustalić składniki majątkowe dłużnika samodzielnie. Możesz żądać np. wszczęcia egzekucji z nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu albo użytkowania wieczystego, jeżeli o to zawnioskujesz we wniosku. Ale możesz także żądać przeprowadzenia egzekucji wyłącznie ze składników majątkowych wymienionych we wniosku. Najczęściej egzekucja przeprowadzana jest z rachunku bankowego lub z rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub z wynagrodzenia za pracę.

Jeżeli nie wiesz, gdzie przebywa Twoja była żona lub mąż, komornik pomoże Ci to ustalić. Musisz również być przygotowana/przygotowany, że komornikowi nie uda się wyegzekwować długu w całości, a jedynie w jego części. To się zdarza np. wówczas, gdy okaże się, że drugi rodzic zobowiązany do płacenia alimentów nie osiąga żadnych dochodów. Nie odpuszczaj jednak, bo z wnioskiem o wszczęcie egzekucji do komornika możesz zgłaszać się kilkukrotnie. Jeżeli wiesz, że ojciec albo matka dziecka nie tylko nie płaci alimentów na dziecko, ale również ma też inne długi, nie rezygnuj, bo roszczenia alimentacyjne mają pierwszeństwo przed innymi.  

2. Pozew o alimenty przeciwko dziadkom

Problem niepłacenia alimentów na dziecko możesz rozwiązać również poprzez złożenie w Sądzie pozwu o przyznanie alimentów od dziadków dziecka, jeżeli posiadają oni stały dochód, np. nadal pracują albo osiągają emeryturę.

Dziadkowie mogą być obciążeni obowiązkiem alimentacyjnym, jeżeli:

• oboje rodzice nie żyją,
• rodzic zobowiązany do płacenia alimentów nie jest w stanie sprostać swojemu obowiązkowi, np. jest ciężko i przewlekle chory;
• uzyskanie alimentów od zobowiązanego rodzica jest niemożliwe lub utrudnione, gdyż np. nie płaci w określonym terminie, notorycznie uchyla się obowiązku alimentacyjnego, zniknął i wyjechał za granicę, a ustalenie jego miejsca pobytu jest niemożliwe, przebywa w zakładzie karnym itp.

Ale uwaga! Sąd, zasądzając alimenty od dziadków, będzie kierował się przede wszystkim tym, czy wnuczka lub wnuczek znajdują się w stanie niedostatku. Chodzi bowiem o przesądzenie, czy w indywidualnej sytuacji jego potrzeby bytowe, np. pieniądze przeznaczane na leczenie i rehabilitację albo jedzenie nie są zaspokojone. Alimenty od dziadków nie mogą być bowiem przeznaczane na rozrywkę albo podniesienie standardu życia. 

Czy dziadkowie mogą odmówić płacenia alimentów? Mogą, powołując się na fakt sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Co to oznacza? Mogą po prostu udowodnić, że są schorowani, że sami wymagają opieki, lekarstw albo rehabilitacji i że osiągają zbyt niską emeryturę, aby jeszcze płacić alimenty na swoje wnuki. Pamiętaj, że Sąd bada realne możliwości finansowe dziadków i faktyczne potrzeby bytowe wnuków.

Zwrócenie się do dziadków o alimenty zawsze wywołuje jakieś emocje. Zdarza się, że dziadkowie uważają, że rodzic, przy którym pozostało dziecko, powinien zapewnić utrzymanie dziecka, a nie zgłaszać się jeszcze po alimenty do dziadków. Ale bywają też sytuacje, że dziadkom, czyli rodzicom wykręcającego się alimenciarza, po prostu jest za niego lub za nią wstyd i zależy im na warunkach bytowych ich wnuczki, lub wnuka. Pozew o alimenty od dziadków niekiedy działa jak siła mobilizująca dla osoby uchylającej się od obowiązku alimentacyjnego. Nie chcąc, aby płacili rodzice, sama zaczyna płacić alimenty na własne dziecko.

3. Zawiadomienie do Prokuratury

Zawiadomienie do Policji lub Prokuratury o popełnieniu przestępstwa to już wytoczenie cięższego działa, ale również zdarza się w praktyce. Chodzi po prostu o to, że osoba, która nie uiściła co najmniej trzech rat alimentacyjnych, dopuszcza się przestępstwa. Podlega ono grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Przysługuje Ci zatem prawo złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niealimentacji. Jeżeli Twoja była żona albo mąż podejmują pracę, w której pracodawca ma prawo żądać przedstawienia informacji z Krajowego Rejestru Karnego, to będzie jej/jemu zależało, aby mieć czystą kartę. Wszczęcie postępowania karnego i już pierwsza wizyta w Prokuraturze powoduje, że dłużnicy decydują się zapłacić zaległe alimenty.  

4. Fundusz alimentacyjny

To rozwiązanie, z którego możesz skorzystać, gdy zawiedzie komornik i postępowanie karne. Ogromnym minusem tego rozwiązania są bardzo niskie kryteria dochodowe, które musisz spełnić, aby w ogóle cokolwiek z tego funduszu otrzymać. Wiem, to bardzo ogranicza, jednak w razie kryzysu warto pamiętać i o tym rozwiązaniu.

Aby otrzymać pieniądze z funduszu alimentacyjnego:

• dziecko nie może ukończyć jeszcze 18 roku życia albo 25 lat, ale wciąż uczy się w szkole;
• przeciętny miesięczny dochód netto na osobę w rodzinie nie przekracza 725 zł.

Pamiętaj, że wysokość wypłat nie może przekroczyć 500 zł na osobę.

5. Wpis do rejestru dłużników

Jak jeszcze możesz walczyć z niepłaceniem alimentów na dziecko? Praktyka pokazuje, że alimenty na dziecko nie płacą nie tylko ci, którzy faktycznie nie mają dochodów i są pijącymi bezrobotnymi. Zdarza się, że nie płacą ci bardziej majętni. I takiemu możesz trochę uprzykrzyć życie i postarać się, aby informacja o niepłaceniu alimentów znalazła się w Krajowym Rejestrze Długów lub innym rejestrze dłużników prowadzących informacje o podmiotach gospodarczych. Jeżeli Twoja żona lub mąż prowadzi własną działalność gospodarczą, to będzie starać się o utrzymanie dobrej opinii, zwłaszcza że np. starając się o kredyt w banku, bank badając zdolność kredytową, może poprzez taki wpis go nie przyznać. Takie rozwiązanie również powinno wymusić płacenie alimentów.  

6. Skarga pauliańska

Czasami alimenciarze celowo pozbywają się swojego majątku. Robią to po to, aby komornik nie mógł dokonać skutecznej egzekucji. Sprzedają lub oddają w formie darowizny swoje domy albo samochody na rodziców, lub kolejnych partnerów. Jak zatrzymać takie działanie dłużnika? Złóż pozew do Sądu o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną (tzw. skargę pauliańską). Jeżeli w trakcie postępowania okaże się, że alimenciarz robił to celowo, aby Cię ukrzywdzić, Sąd uzna, że np. przepisanie takiego domu lub mieszkania jest bezskuteczne. To pozwoli Ci dalej prowadzić egzekucję z tego majątku dłużnika.

Podsumowując, egzekucja alimentów nie jest procesem szybkim i wymagać będzie od Ciebie aktywności w postaci np. składnia kolejnych pism lub wykazywania, że rodzice Twojego byłego męża lub żony są zdolni płacić alimenty. Pamiętaj jednak, że dłużnicy nie pozostają bezkarni, a Ty musisz uzbroić się w cierpliwość, aby ściągnąć dług.