Jak udowodnić zakres obowiązku alimentacyjnego?

Z artykułu „Dowody w sprawie o alimenty” dowiedziałaś/eś się już, jakie są ogólne zasady postępowania dowodowego oraz w jaki sposób wykazać istnienie obowiązku alimentacyjnego po stronie osoby zobowiązanej. W tym wpisie z kolei wyjaśnimy sobie jak możesz udowodnić jego zakres oraz jak uzasadnić obciążenie nim drugiego rodzica w większej części.

Zakres obowiązku alimentacyjnego

Zakres obowiązku alimentacyjnego to inaczej wysokość świadczeń alimentacyjnych. W złożonym pozwie musisz precyzyjnie wskazać w jakiej wysokości żądasz alimentów. Przy czym nie może to być kwota „wzięta z sufitu”, ale precyzyjnie wyliczona oraz przede wszystkim udowodniona pod kątem jej zasadności.

Aby to uczynić, musisz pamiętać, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Poprzez „usprawiedliwione potrzeby” uprawnionego należy rozumieć takie, których zaspokojenie zapewni mu prawidłowy rozwój zarówno fizyczny, jak i duchowy. Musi on być odpowiedni dla jego wieku oraz uzdolnień.

Z kolei możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie byłby w stanie uzyskiwać przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych. Nie należy więc ich utożsamiać z rzeczywiście osiąganymi, gdyż chodzi w tym wypadku o potencjał zarobkowy zobowiązanego.

Musisz wiedzieć, że w przypadku alimentów na dziecko obowiązuje zasada tzw. równej stopy życiowej. Zgodnie z nią – ma ono prawo żyć na takim samym poziomie, na jakim żyją jego rodzice.

Aby więc wykazać jaki powinien być zakres obowiązku alimentacyjnego pozwanego, musisz udowodnić:

• wysokość kosztów utrzymania osoby uprawnionej do alimentów,
• możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

Jak udowodnić wysokość kosztów utrzymania osoby uprawnionej do alimentów?

Poprzez wysokość kosztów utrzymania uprawnionego należy rozumieć wszelkie wydatki ponoszone na zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb, a więc uzasadnionych kosztów jego utrzymania oraz wychowania. W przypadku dziecka, najczęściej należą do nich wydatki ponoszone na:

• wyżywienie,
• leczenie i lekarstwa,
• pomoce edukacyjne,
• przedszkole lub szkołę wraz z wyżywieniem,
• zajęcia dodatkowe,
• wyjazdy wakacyjne, kolonie, ferie,
• środki czystości i higieny,
• rozrywkę i wypoczynek,
• ubrania i obuwie,
• potrzeby mieszkaniowe.

W jaki sposób to wszystko udowodnić?

Oczywiście swoją wagę mają w tym zakresie wyjaśnienia, które złożysz przed sądem oraz zeznania powołanych przez Ciebie świadków. Jednak najbardziej pomocne będą wszystkie te dokumenty, które potwierdzają ponoszone przez Ciebie wydatki.

Faktury

Do wyżej wspomnianych dowodów trzeba zaliczyć przede wszystkim faktury imienne związane z Twoimi opłatami. Na przykład za wodę, ogrzewanie, prąd, wywóz nieczystości, Internet, telefon, telewizję, czynsz, raty kredytu, podatki etc.

Paragony

Czy pomocne będą zwykłe paragony? I tak i nie – wszystko zależy od decyzji sędziego.

Paragony mogą dokumentować ponoszone przez Ciebie koszty związane z codziennymi wydatkami, takimi jak zakup żywności, środków czystości, lekarstw, ubrań, czy pokrywanie kosztów rozrywek i wypoczynku.

Musisz jednak pamiętać, że nie zawsze zostaną one dopuszczone przez Sąd jako dowód w sprawie o alimenty. Ten bowiem może uznać, że nie odzwierciedlają one Twoich rzeczywistych wydatków.

Dlaczego?

Po prostu paragony nie mają charakteru imiennego i nie wynika z nich wprost, że konkretna rzecz czy usługa została zakupiona dla tego, a nie innego dziecka. Mogą więc one dotyczyć wydatków poniesionych na inne osoby, a co więcej wcale nie muszą być one zrealizowane właśnie przez Ciebie, a na przykład przez Twoich przyjaciół…

Reasumując – paragony de facto stanowią jedynie dowód, że w danym dniu we wskazanym sklepie zostały zrobione zakupy na określoną kwotę.  

Mimo to, w sprawie o alimenty warto posłużyć się paragonami, które dokumentują wydatki na ściśle zindywidualizowane produkty, przeznaczone z racji ich istoty dla dzieci- na przykład na wózek dla dziecka, zabawki, dziecięcą odzież itp.

Oczywiście, jeśli dziecko potrzebowało komputera, czy też musi przyjmować określone leki, to zasadne również będzie przedłożenie Sądowi odpowiednich paragonów, wskazujących, iż takiego właśnie zakupu dokonałeś.

Na koniec tych rozważań warto przytoczyć treść jednego z orzeczeń Sądu Najwyższego, zgodnie z którym „Paragony fiskalne w wystarczającym stopniu uprawdopodabniają poniesienie pewnych wydatków konsumpcyjnych (np. co do zakupu żywności, środków czystości, paliwa do samochodu), a właściwie ich skalę (rozmiar), zwłaszcza gdy ich poniesienie jest oczywiste i całkiem pewne”.

Potwierdzenia przelewów

Od paragonów większą moc dowodową mają oczywiście potwierdzenia dokonywanych przez Ciebie przelewów bankowych, zwłaszcza w obecnej dobie wszechobecnych zakupów internetowych – w tym zakresie nie różnią się one od faktur.

Doświadczenie życiowe

W zakresie pozostałych wydatków należy zdać się na ustalenia Sądu, który przy ocenie potrzeb uprawnionego, kieruje się również zasadami doświadczenia życiowego. Każdy człowiek ma ogólnie rozpoznawalne potrzeby w zakresie kosztów swojego utrzymania i związanych z wyżywieniem, ubraniem czy potrzebami mieszkaniowymi. Sąd potrafi ocenić we własnym zakresie, czy podana przez Ciebie kwota odpowiada rzeczywistości i nie jest zawyżona. Najczęstszym sposobem uzyskania i potwierdzenia całkowicie miarodajnych danych będzie dla Sądu po prostu Twoje przesłuchanie w charakterze strony. Pomocni mogą się też okazać świadkowie.

Zaświadczenia

Aby udokumentować szczególnego rodzaju wydatki, najlepiej będzie przedstawić odpowiednie zaświadczenia, które potwierdzają ich konieczność.

Mogą to być zaświadczenia:

• odpowiednich instytucji o zajęciach dodatkowych dziecka i ich koszcie. Może to dotyczyć na przykład konieczności dokonania zakupu dla dziecka specjalistycznego obuwia i odzieży do grania w piłkę nożną czy uprawiania innej dyscypliny sportowej. Zamiast zaświadczeń mogą to być zawarte w tym przedmiocie umowy wraz z potwierdzeniami dokonanych prze Ciebie płatności z tego tytułu,
• szkolne/przedszkolne – o wyjazdach, zajęciach ponadprogramowych etc.,
• lekarskie o przechodzonych przez dziecko schorzeniach lub też alergiach wraz ze wskazaniem, jakiego rodzaju leki dziecko zażywa, czy też o konieczności noszenia specjalnego obuwia ortopedycznego. Do tego pierwszego warto załączyć imienną fakturę z apteki,
• stomatologiczne – o konieczności ponoszenia wydatków związanych z leczeniem uzębienia,
• dietetyka o wdrożonej specjalnej diecie, co wiąże się z określonymi kosztami.

Oczywiście wskazany przeze mnie katalog ewentualnych zaświadczeń nie ma charakteru zamkniętego.

Muszę zaznaczyć, że w przypadku, gdy stan zdrowia dziecka wymaga regularnych wizyt u lekarza, powinieneś uzyskać potwierdzenie tego faktu na piśmie, ze wskazaniem ich kosztów. To samo dotyczy wszelkich przeprowadzanych badaniach medycznych. Musisz pamiętać jednak, iż Sąd może nie uznać zasadności takich wydatków, jeśli te same świadczenia można uzyskać w ramach systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ), a więc bezpłatnie. W takiej sytuacji argumentem może być wyznaczenie odległego terminu wykonania takiego świadczenia zdrowotnego, szczególnie, jeśli stan zdrowia dziecka wymaga podjęcia szybkich działań.

I na koniec – aby w pełni udowodnić skalę ponoszonych przez Ciebie wydatków, warto przedłożyć opisane powyżej dowody z jak największego przedziału czasowego, przynajmniej z trzech ostatnich miesięcy przed wniesieniem pozwu.

Jak udowodnić możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego?

Wysokość świadczeń alimentacyjnych jest ściśle związana z możliwościami zarobkowymi i majątkowymi zobowiązanego. Twoim zadaniem w procesie będzie udowodnić, że są one na tyle duże, by w całości pokryć żądaną przez Ciebie kwotę.

Aby wykazać możliwości zarobkowe pozwanego, powinieneś złożyć wniosek o jego zobowiązanie przez sąd do przedłożenia:

• zaświadczenia o zarobkach,
• rocznych zeznań podatkowych PIT za poprzednie lata,
• wyciągów ze wszystkich posiadanych rachunków bankowych,
• jeśli prowadzi on działalność gospodarczą – dokumentów księgowych, na przykład książki przychodów i rozchodów.

Powinieneś też przedstawić Sądowi wydruki z Krajowego Rejestru Sądowego i Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej poświadczające, iż pozwany prowadzi działalność gospodarczą, jest wspólnikiem w spółce, lub członkiem jej zarządu lub prokurentem. Ze wszystkich tych tytułów pozwany może uzyskiwać dochody. Swoje znaczenie będzie tu miała także wartość posiadanych udziałów i dochody tego przedsiębiorstwa.  

W przypadku, gdy zobowiązany zasłania się brakiem jakichkolwiek dochodów, możesz zwrócić się do Sądu z wnioskiem o zwrócenie się odpowiedniego Powiatowego Urzędu Pracy o wskazanie, czy istnieją oferty pracy dla osoby z takim właśnie wykształceniem i doświadczeniem. Pozwoli to na ustalenie, czy jest on w stanie natychmiastowo podjąć zatrudnienie oraz w jakiej wysokości zarobki może uzyskać.

Możliwości majątkowe zobowiązanego, poza sposobem wskazanym powyżej, możesz wykazać także poprzez między innymi:

• odpisy z księgi wieczystej, potwierdzające, że jest on właścicielem nieruchomości,
• dokumenty potwierdzające uzyskane kwalifikacje, na przykład w postaci dyplomów, świadectw oraz certyfikatów o ukończeniu szkół i studiów, kursów, szkoleń etc.,
• umów kupna ruchomości o większej wartości.

Jeśli pozwany jest właścicielem nieruchomości, które przynoszą lub mogłyby przynosić dodatkowe dochody, na przykład z tytułu umowy najmu czy dzierżawy, to są one również brane pod uwagę przez Sąd.

Musisz pamiętać, że w sprawie o alimenty, w szczególności, jeśli chodzi o wspólne dziecko, konieczność wykazania sytuacji majątkowej w pozwie dotyczy obojga rodziców. Wnoszący pozew powinien więc również przedstawić Sądowi swoją sytuację finansową i wskazać gdzie pracuje, jakie osiąga dochody, jakie ponosi wydatki na własne utrzymanie. Konieczne więc będzie przedstawienie przez Ciebie wszelkiej dotyczącej tego dokumentacji, w postaci rocznego zeznania podatkowego PIT, zaświadczenia o osiąganych zarobkach etc.

Środki dowodowe w zakresie ustalenia udziału rodziców w realizacji obowiązku alimentacyjnego

Ustalenie udziału rodziców w realizacji obowiązku alimentacyjnego ma duże znaczenie w procesie o alimenty na dziecko. Jak bowiem już wskazałam, w takim wypadku obowiązek alimentacyjny obciąża obie strony procesu. Należność dziecka z tego tytułu składa się w istocie z dwu odrębnych wierzytelności: względem ojca i względem matki. Orzekając o alimentach, Sąd ma obowiązek ustalić jakie są usprawiedliwione koszty utrzymania uprawnionego oraz w jakich proporcjach winni je ponosić rodzice, z uwzględnieniem zakresu osobistych starań o wychowanie czynionych przez każdego z nich.

Tak więc Sąd nie musi obciążać oboje rodziców alimentami dokładnie po połowie. Tym samym, w złożonym pozwie możesz żądać obciążenia swojego współmałżonka/partnera alimentami w przeważającej części, jednak będziesz musiał/a udowodnić, iż jest to zasadne.

W przedmiotowym zakresie sąd będzie musiał ustalić takie okoliczności, jak: 

• sposób i zasady sprawowania bieżącej opieki nad dzieckiem przez rodziców. Jeśli to Ty zajmujesz się tym w przeważającej większości, jest to argument za zasadnością Twojego żądania,
• częstotliwość kontaktów drugiego rodzica z dzieckiem,
• zasady i wysokość pokrywania kosztów utrzymania dziecka przez pozwanego rodzica.

Aby wykazać powyższe okoliczności, powinieneś wnieść o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania rodziców jako stron postępowania oraz przesłuchanie świadków, na przykład dziadków dziecka.