Masz 0 rzeczy w koszyku
Alimenty to regularne świadczenia pieniężne, które mają wspierać utrzymanie osoby, która nie jest w stanie sama zadbać o swoje potrzeby, samodzielnie się utrzymać.
Zdarza się, że rodzice próbują manipulować swoją sytuacją finansową, dążąc do tego, by zasądzone przez sąd alimenty były jak najniższe. W tym artykule dowiesz się, jak prawo chroni dziecko przed takimi nierzetelnymi praktykami rodzica.
Czym są alimenty?
Alimenty to określona kwota pieniędzy, które jedna osoba (zobowiązana) ma płacić na rzecz innej osoby (uprawnionej). Alimenty mają na celu zapewnienie środków do życia osobie uprawnionej, która sama nie jest w stanie się utrzymać. Główną przyczyną ustanawiania obowiązku alimentacyjnego jest zazwyczaj konieczność zapewnienia wsparcia finansowego dzieciom, które nie mają możliwości samodzielnego utrzymania.
Ponieważ alimenty mają nie tylko podstawę prawną, ale także uzasadnienie moralne, polskie prawo stawia w centrum uwagi ochronę osoby, której przysługują te świadczenia.
Jak prawo chroni interes osoby uprawnionej do alimentów?
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zawierają regulacje mające chronić interes osoby uprawnionej do alimentów.
Mówią one, że jeżeli w ciągu trzech lat przed wystąpieniem z pozwem o alimenty osoba, która ma obowiązek je płacić, bez uzasadnionej przyczyny:
- zrzekła się prawa majątkowego lub pozwoliła na jego utratę,
- zrezygnowała z pracy lub przeszła na mniej opłacalne stanowisko,
to te działania nie będą brane pod uwagę przez sąd przy ustalaniu wysokości alimentów.
Innymi słowy, jeśli rodzic zobowiązany do płacenia alimentów bez powodu podejmuje decyzje, które zmniejszają jego dochody lub wartość majątku, prawo traktuje to jako próbę uniknięcia odpowiedzialności. Sąd nie będzie uwzględniał tych decyzji podczas określania kwoty alimentów.
Jak należy rozumieć zatrudnienie?
Pojęcie „zatrudnienia” należy rozumieć szeroko, gdyż obejmuje ono każdą formę prowadzenia działalności zarobkowej, bez względu na jej podstawę prawną. Tym samym jest to zarówno prowadzenie działalności gospodarczej, jak i umowa o pracę, zlecenia, dzieło, czy tzw. kontrakt menadżerski.
Praktyczne aspekty ochrony interesu
Przepis ten został stworzony w celu ochrony interesu osoby uprawnionej do otrzymywania alimentów. Został on skonstruowany tak, aby przeciwdziałać działaniom tych, którzy, mimo zobowiązań, próbują manipulować swoją sytuacją finansową w celu zasądzenia jak najniższych alimentów. Takie nierzetelne działania w rzeczywistości naruszają jedno z głównych obowiązków każdego rodzica: zapewnienie materialnego wsparcia swojemu dziecku.
W świetle tego przepisu, gdy sprawa trafia do sądu, sędzia nie bierze pod uwagę tych sztucznych zmian w sytuacji finansowej zobowiązanego. Jest to odstępstwo od podstawowej zasady, która mówi, że wysokość alimentów powinna być ustalana na podstawie rzeczywistych potrzeb osoby uprawnionej oraz faktycznych możliwości finansowych osoby zobowiązanej.
Co oznaczają ważne powody?
Musisz wiedzieć, że żaden przepis nie zawiera definicji pojęcia „ważnych powodów”, ani też nie kreuje ich katalogu. Jego praktyczne znaczenie zostało określone na gruncie ustalonego orzecznictwa.
Czy dany powód jest „ważny” zależy od tego, czy wpłynął on na pogorszenie sytuacji finansowej osoby zobowiązanej do płacenia alimentów i czy mógłby być powodem do obniżenia tych świadczeń.
W grę wchodzą tylko takie przypadki, które w świetle zasad doświadczenia życiowego i współżycia społecznego uzasadniają takie właśnie rozstrzygnięcie sądu, który musi szczególnie wnikliwie rozważyć indywidualne uwarunkowania danego przypadku.
Co to są zasady współżycia społecznego i doświadczenia życiowego?
Zasady współżycia społecznego to powszechnie akceptowane reguły uczciwego, rzetelnego i lojalnego zachowania, które odzwierciedlają ogólne normy i wartości społeczne. Są one związane z dobrymi obyczajami i etycznym traktowaniem innych ludzi, odzwierciedlając ogólnie przyjęte pojęcie sprawiedliwości.
Natomiast doświadczenie życiowe to ogólnie akceptowane przez większość ludzi doświadczenia i wiedza. Nie chodzi tu o indywidualne doświadczenia jednej osoby, ale o ogólnie przyjęte przemyślenia oparte na logice i zdrowym rozsądku.
Szczegółowa analiza konkretnego przypadku.
Gdy sąd analizuje działania osoby zobowiązanej do płacenia alimentów, musi być pewny, że nie ma uzasadnionego powodu dla jej decyzji, które doprowadziły do pogorszenia jej sytuacji finansowej. Takie działania nie powinny wynikać jedynie z chęci szkodzenia rodzinie, ale także z ogólnego braku troski o potrzeby bliskich i lekceważenia obowiązków.
Aby ocenić te działania, sąd uwzględnia wszystkie okoliczności, w tym czy osoba ta celowo zrezygnowała z dochodowej pracy czy uszczupliła swój majątek.
„Ważne powody”.
Przykładowe „ważne powody”, które mogą uzasadniać zmianę w sytuacji finansowej osoby zobowiązanej do alimentów, to:
- poważne kłopoty życiowe,
- znaczący spadek sił fizycznych lub psychicznych,
- strata posiadanych umiejętności zawodowych,
- brak zdolności do kontynuowania dotychczasowego zawodu czy sposobu zarabiana
- długotrwała choroba,
- potrzeba relokacji czy zmiany miejsca zamieszkania,
- realne ryzyko bankructwa firmy, co wymaga zmiany pracy,
- zakończenie działalności biznesowej z powodu niewystarczającego popytu,
- niespodziewane przesunięcia na rynku pracy, które skutkują brakiem miejsc pracy dla specjalistów w danej branży.
Jakie powody nie zostaną uznane za „ważne”?
Nie uznawane są za „ważne powody” chwilowe problemy finansowe osoby zobowiązanej do płacenia alimentów. Nawet jeśli te trudności mają charakter stały, ale nie wpływają znacząco na jej osobisty majątek, nie są one brane pod uwagę.
Podobnie, gdy ktoś:
- zmniejsza swoje dochody po stracie pracy, jednocześnie aktywnie, choć nieoficjalnie, angażując się w rodzinny biznes przynoszący dochód,
- zamyka własny biznes i „przenosi się” do szarej strefy, ukrywając swoje zarobki.
Tak samo, gdy zobowiązany do płacenia alimentów podarował np. nieruchomość, która mogłaby być wynajmowana lub sprzedawana, a uzyskane środki pozwoliłyby na płacenie alimentów.
Rodzic zobowiązany do płacenia alimentów nie może też samodzielnie rozwiązać umowy o pracę czy przyjąć stanowisko z niższym wynagrodzeniem tylko po to, by uniknąć płacenia wyższych alimentów. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy zobowiązany sam rezygnuje z pracy, jak i w przypadku, gdy zostaje zwolniony za złe postępowanie.
Ustawodawca wyszedł ze słusznego założenia, iż skoro powód sam przyczynił się do pogorszenia swojego stanu majątkowego, to konsekwencje jego działań nie mogą negatywnie odbijać się na osobie uprawnionej do alimentacji. Tak więc, jeżeli strona zobowiązana do obowiązku alimentacyjnego z własnej winy straciła zatrudnienie lub nie wykorzystuje w pełni swoich zdolności w uzyskaniu zatrudnienia czy wynagrodzenia w odpowiedniej wysokości, to przy ustalaniu wysokości alimentów sąd przyjmuje fikcję prawną, że możliwości zarobkowe zobowiązanego nie uległy pogorszeniu.
Jako ciekawostkę, wskazać trzeba, że opisywany przepis obejmuje też sytuację, w której dłużnik alimentacyjny odbywa karę pozbawienia wolności, zwłaszcza za przestępstwo umyślne. Dokonując go dopuścił się bowiem pogorszenia swej sytuacji zarobkowej, a tym samym brak jest podstaw do obniżenia alimentów.
Na zakończenie.
Jak widać polskie prawo stawia na ochronę interesu dziecka, które jest uprawnione do otrzymywania alimentów. Manipulowanie własnym majątkiem czy dochodami, by unikać czy zmniejszać wysokość alimentów, jest traktowane przez sąd jako działanie niewłaściwe i nie jest akceptowane.
W dobie rosnącej świadomości prawnej, istotne jest, by rodzice rozumiejąc swoje obowiązki, nie próbowali oszukiwać systemu na szkodę własnego dziecka. Alimenty są ważnym środkiem zapewniającym godne życie i rozwój dziecka, a obowiązek ich płacenia powinien być traktowany z należytą powagą.
Każdy rodzic, niezależnie od sytuacji życiowej, powinien pamiętać o dobru swojego dziecka i działać w jego najlepszym interesie. Prawo jest po stronie tych, którzy są w sytuacji słabszej, a więc dzieci, dlatego też wszelkie próby manipulacji są nieakceptowane. Wszyscy rodzicom powinni postępować uczciwie i zgodnie z literą prawa, by zapewnić swojemu dziecku stabilność i bezpieczeństwo na przyszłość.
Ten artykuł skupia się na kwestii ustalania wysokości alimentów, podczas gdy ich egzekwowanie to zupełnie inny temat. Jeśli jesteś zainteresowana tematyką alimentów, zachęcam do zapoznania się z moimi innymi tekstami. Szczególnie polecam Ci trzy następujące artykuły:
- Alimenty na dziecko a rodzic zarabiający minimalną kwotę wynagrodzenia.
- Niepłacenie alimentów na dziecko – co zrobić, gdy rodzic ich nie płaci?
- Kiedy można żądać obniżenia alimentów?
W ramach mojej kancelarii oferuję pomoc prawną w sprawach alimentacyjnych. Zajmuję się prowadzeniem spraw zarówno o ustalenie, obniżenie oraz podwyższenie alimentów, jak i sprawami o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
Serdecznie zapraszam Cię do kontaktu telefonicznie (+48 602 488 059) lub e-mailowo (kubica@adwokat-kubica.pl).
Możesz także umówić się na konsultację stacjonarną w mojej kancelarii w Poznaniu lub skorzystać z konsultacji on line, którą znajdziesz tutaj.
Anna Kubica
Jestem adwokatką i mediatorką. Specjalizuje się w sprawach rodzinnych.
W trudnych chwilach zawsze stoję u boku moich klientów, dbając o ich bezpieczeństwo prawne, komfort i spokój.
