Dowody w sprawie o alimenty

Sprawa o alimenty jest postępowaniem szczególnego rodzaju. Ma ono na celu uzyskanie przez stronę występującą o świadczenia alimentacyjne odpowiedniego zabezpieczenia finansowego od zobowiązanego. Jak w każdym procesie ciąży na niej konieczność wykazania zasadności swoich żądań. Można to uczynić tylko poprzez przeprowadzenie przed sądem odpowiednich dowodów.

Jakie dowody można przedstawić w sprawie o alimenty? Jaką moc dowodową ma każdy z nich? W jaki sposób je przeprowadzić? Na wszystkie te pytania znajdziesz odpowiedź w niniejszym artykule.

Co to jest dowód?

Dowód to środek procesowy, mający na celu wykazanie przez stronę, iż twierdzenia i fakty, jakie przedstawia w postępowaniu sądowym, są zgodne z prawdą. Wyraźnie trzeba zaznaczyć, iż jego przedmiotem mogą być tylko te okoliczności, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia danej sprawy. Dowody nieistotne bądź powoływane przez stronę wyłącznie dla zwłoki i wydłużenia toczącego się postępowania sąd po prostu pomija.

Co trzeba udowodnić w pozwie o alimenty?

W każdej sprawie, która toczy się o zasądzenie świadczeń alimentacyjnych, konieczne będzie udowodnienie przez stronę, która wniosła pozew, iż jest on w pełni zasadny. Przede wszystkim więc, będziesz musiała/musiał wykazać:

• istnienie obowiązku alimentacyjnego, jaki obciąża stronę pozwaną,
• zakres świadczeń alimentacyjnych, w tym:

– wysokość kosztów utrzymania osoby uprawnionej do alimentów,

– możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego,

• jeżeli obowiązek alimentacyjny obciąża obie strony procesu, a tak jest w przypadku dziecka, zasadność ustalenia takiego, a nie innego ich udziału w jego realizacji. Musisz bowiem pamiętać, że sąd wcale nie musi obciążyć oboje rodziców alimentami dokładnie po połowie.

Każda z powyższych okoliczności musi zostać przez Ciebie wykazana innym środkiem dowodowym. W tym zakresie aktywność leży przede wszystkim po Twojej stronie.

Musisz jednak wiedzieć, że sąd może także działać niezależnie od czynności stron i przeprowadzać pewne dowody z urzędu, a więc bez ich wniosku. Dotyczy to na przykład dowodu z przesłuchania stron.

W tym miejscu warto przytoczyć treść jednej z uchwał Sądu Najwyższego, w której bardzo klarownie i zrozumiale nawet dla kompletnego laika zdefiniował on rolę sądu w postępowaniu dowodowym prowadzonym w sprawie o alimenty. Zgodnie z nią rozpoznając sprawę o alimenty sąd powinien wykazać szczególną aktywność w gromadzeniu i przekazywaniu dowodów w celu prawidłowego ustalenia rzeczywistych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Ustalenie zgodnego z rzeczywistością stanu faktycznego gwarantuje należną ochronę usprawiedliwionych roszczeń alimentacyjnych. Poza tym zapobiega uwzględnianiu powództw całkowicie lub częściowo fikcyjnych albo takich, które zmierzają do zasądzenia świadczeń nienależnych lub przesadnie wygórowanych.

Co nie wymaga udowodnienia oraz kiedy sąd może pominąć dowód?

O tym, jakie okoliczności nie wymagają udowodnienia oraz kiedy sąd może pominąć dowód pisałam już szczegółowo w artykule pt. „Jakie dowody załączyć do pozwu o rozwód? Najważniejsze pojęcia dotyczące dowodów w sprawie rozwodowej” – gorąco zachęcam do jego przeczytania.

Kiedy nie trzeba przeprowadzać postępowania dowodowego w sprawie o alimenty?

W pewnych sytuacjach nie będzie konieczności przeprowadzania w sprawie o alimenty postępowania dowodowego bądź też zasadne będzie jego znaczące ograniczenie.

Przede wszystkim będzie to miało miejsce w sytuacji, w której strony dojdą do porozumienia.

Może to nastąpić przez:

• zawarcie przez strony pisemnego porozumienia w sprawie określenia obowiązków alimentacyjnych,
• zawarcie przez strony umowy alimentacyjnej przed notariuszem,
• zawarcie ugody przed mediatorem,
• zawarcie ugody przed sądem.

W ten sposób strony mogą ustalić w jaki sposób będzie wykonywany obowiązek alimentacyjny, w tym określić wysokość miesięcznego świadczenia oraz sposób i termin jego płatności.

Inną sytuacją, w której nie będzie konieczności przeprowadzania całego postępowania dowodowego, jest ta w której strona pozwana dokona uznania wytoczonego przed sądem powództwa. W ten bowiem sposób dobrowolnie zgodzi się ona na uiszczanie alimentów w sposób i wysokości wskazanej przez stronę powodową. Trzeba jednak zaznaczyć, że nie może to nastąpić w przypadku, gdy uznanie powództwa jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Jakie środki dowodowe mogą zostać przedstawione w sprawie o alimenty?

Do najważniejszych środków dowodowych, które możesz wskazać w pozwie o świadczenia alimentacyjne, należą:

• dowód z przesłuchania stron,
• dowód z przesłuchania świadków,
• dowód z dokumentu urzędowego,
• dowód z dokumentu prywatnego,
• dowód z opinii biegłych.

Ogólne rozważania dotyczące poszczególnych środków dowodowych, jakie zostały wskazane powyżej, zawarłam w artykule pt. „Jakie dowody załączyć do pozwu o rozwód? Rodzaje dowodów w sprawie rozwodowej” – jeśli chcesz dowiedzieć się o tym więcej, zachęcam do zapoznania się z nim.

W dalszej części artykułu oraz wpisie „Jak udowodnić zakres obowiązku alimentacyjnego?” opisuję szczegółowe kwestie, związane z wykazaniem tych okoliczności, które są konieczne dla uzasadnienia pozwu w sprawie alimentacyjnej.

Jak udowodnić istnienie obowiązku alimentacyjnego?

Pod pojęciem „obowiązku alimentacyjnego” należy rozumieć ciążącą na stronie pozwanej powinność dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania osobnie uprawnionej. Obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Przede wszystkim dotyczy to obowiązku rodziców wobec dzieci oraz byłych współmałżonków względem siebie.

Wykazanie przez stronę powodową okoliczności, że pozwany ma w ogóle obowiązek łożenia na jej utrzymanie, jest podstawowym celem prowadzonego przez nią postępowania dowodowego. Musi ona bowiem udowodnić ponad wszelką wątpliwość, że to on jest właśnie osobą, na której spoczywa prawny obowiązek alimentacyjny.

Aby wskazać właściwego zobowiązanego, musisz pamiętać, że obowiązek alimentacyjny obciąża:

• zstępnych (a więc dzieci, wnuki etc.) przed wstępnymi (czyli rodzicami, dziadkami etc.),
• wstępnych przed rodzeństwem.

W przypadku, gdy występuje kilku zstępnych lub wstępnych – do uiszczania alimentów zobowiązani są w pierwszej kolejności bliżsi stopniem pokrewieństwa przed dalszymi.

Z kolei obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji, ma pierwszeństwo przed obowiązkiem alimentacyjnym jego krewnych.

Niezależnie od powyższego, musisz pamiętać, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Okres ten więc nie jest w żaden sposób ograniczony wiekowo i trwa od momentu urodzenia, aż do pełnego usamodzielnienia się. Oczywiście nie dotyczy to sytuacji, w której dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania, bądź też niemożność rozpoczęcia samodzielnego życia wynika z jego winy.

W przypadku rodziców obowiązek alimentacyjny będzie wynikał z samego faktu pochodzenia dziecka od rodzica. Z kolei w przypadku współmałżonków decydującą okolicznością będzie zawarcie przez nich związku małżeńskiego.

Aby dowieść takiego faktu, będziesz musiał przedłożyć sądowi odpis odpowiedni odpis aktu stanu cywilnego, przy czym trzeba zaznaczyć, że istnieją dwa rodzaje tego dokumentu urzędowego:

• zupełny,
• skrócony.

Odpis zupełny zawiera więcej informacji, niż odpis skrócony. Jest w nim dokładnie powtórzona treść aktu stanu cywilnego. Zawiera zarówno dane, które były aktualne w chwili sporządzenia aktu, jak i wszystkie późniejsze zmiany (na przykład informacje o zmianie nazwiska).

Jeśli żądasz alimentów od współmałżonka, będziesz musiała przedstawić odpis aktu małżeństwa, jeśli zaś na wspólne dzieci – odpisy aktów urodzenia.

W przypadku gdy dziecko pochodzi z małżeństwa – wystarczające będzie przedłożenie skróconego odpisu jego aktu urodzenia. W sprawach, w których dziecko urodziło się w związku nieformalnym – będziesz musiała posłużyć się zupełnym odpisem aktu urodzenia.

W ramach mojej kancelarii oferuję pomoc prawną w sprawach alimentacyjnych. Zajmuję się prowadzeniem spraw zarówno o ustalenie, obniżenie oraz podwyższenie alimentów, jak i sprawami o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Serdecznie zapraszam Cię do kontaktu telefonicznie (+48 602 488 059) lub e-mailowo (kubica@adwokat-kubica.pl).

Możesz także umówić się na konsultację stacjonarną w mojej kancelarii w Poznaniu lub skorzystać z konsultacji on line, którą znajdziesz tutaj.

Artykuł zaktualizowany 15.11.2023r.